Małgorzata Marcinkowska-Malara

Seminarium warsztatowe
Nad tekstami Karpińskiego w Klewinowie na Podlasiu

------Ostatnie już spotkanie wykonawców zespołowego projektu badawczego Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki: Czytanie poetów polskiego oświecenia. Krasicki - Naruszewicz - Trembecki - Karpiński (2013-2018) odbyło się w cichym, zielonym zakątku w dolinie Górnej Narwi. Uczestnicy seminarium warsztatowego przebywali w obiekcie "Korona Park Klewinowo", gdzie atmosfera sprzyjała debatom i pogłębionym refleksjom naukowym. W wydanym na potrzeby obrad okolicznościowym druku z utworami "śpiewaka Justyny"

------W sześciodniowych obradach "Zespołu Karpińskiego" pod kierownictwem dra hab. prof. UKSW Tomasza Chachulskiego i dr hab. prof. UŚ Bożeny Mazurkowej wzięło udział ponad dwudziestu referentów z kilkunastu krajowych ośrodków naukowych. Również czwarte seminarium warsztatowe zgromadziło znaczącą część środowiska polskich badaczy literatury i kultury oświecenia, którzy prezentowali monograficzne opracowania tekstów wybranych z dorobku sentymentalnego poety. Seminarium warsztatowe uczestnicy poświęcili pamięci Profesora Romana Sobola, zasłużonego badacza twórczości Karpińskiego.

------Interpretacje wybranych utworów poety przedstawione w Klewinowie wielokrotnie odwoływały się do stanu badań - do wiedzy na temat konkretnych tekstów i faktów z biografii pisarza, a także ukazywały intertekstualne powiązania omawianych dzieł. Referenci zwracali również uwagę na gatunkowe cechy poszczególnych tekstów, zastosowane przez poetę środki artystyczne i chwyty retoryczne. Prezentowane odczytania wierszy Karpińskiego wzbogacono znacznie w dyskusjach. Ważnym aspektem materiałów przedstawionych na warsztatowym spotkaniu była różnorodność badawczego warsztatu referentów, co przejawiało się w metodologii proponowanych odczytań - w interesujących sposobach ujmowania analiz oraz interpretacji poszczególnych utworów. Podkreślenia wymaga świeżość spojrzenia na znane i popularne utwory Karpińskiego, a także teksty spoza "kanonu", przejawiająca się głównie w stawianiu nowych pytań, hipotez i sygnalizowania wielorakich wątpliwości.

------W swoich wystąpieniach uczestnicy seminarium poświęcili uwagę problemowi konfrontacji biografii poety z kontekstem artystycznym, wyrażonym w jego utworach; podjęli próby zarysowania granic intymności w ujawnianiu przez poetę emocji (Tomasz Pokrzywniak, Agata Roćko, Tomasz Chachulski). Istotne w tym względzie okazały się kwestie dotyczące autokreacji twórcy i powiązanej z tym zabiegiem interpretacji utworów (Bogusław Dopart), a także lektura autobiograficzna, w której najważniejsze staje się "ja" własnego doświadczenia i wpisane w nie wyznanie będące wyrazem jednostkowych przeżyć (Teresa Kostkiewiczowa, Bożena Mazurkowa). Zwrócono uwagę na problemy genologiczne, akcentując migotliwość znaczeniową oraz interpretacyjną poszczególnych wierszy (Małgorzata Marcinkowska-Malara, Przemysława Matuszewska). Przybliżono skłonność Karpińskiego do uogólnień oraz snucia refleksji uniwersalnych w odniesieniu do tradycji literackiej i filozoficznej oświecenia, między innymi na tematy dotyczące: czasu (Jerzy Snopek), szczęścia, miłości (Danuta Kowalewska), sumienia (Paweł Pluta), wiary, transcendencji, Bożej Opatrzności (Wojciech Kaliszewski), a także etyki chrześcijańskiej i postawy stoickiej (Roman Dąbrowski). Przy okazji tych omówień istotne okazały się nawiązania do źródeł inspiracji, konkretnych konwencji literackich, wyobrażeń i toposów, którymi posługiwał się poeta. Uwagę poświęcono także stosowanym przez Karpińskiego technikom deskrypcji konkretnych osób oraz wydarzeń historycznych w celu określenia relacji między światem opisywanym przez twórcę a jego poetycką wyobraźnią (Krystyna Maksimowicz, Jolanta Kowal). Omówione zostały zagadnienia związane z aktualnymi ówcześnie tematami i polemikami literackimi, które skierowane były przeciwko pojedynkom (Szymon Piotr Dąbrowski), deistom i samobójstwu. Szczególnie interesujący okazał się temat nietypowych dla twórczości Karpińskiego utworów zapowiadających nowe konwencje literackie i wpisaną weń romantyczną retorykę, hybrydyczność, eksperyment (Agata Seweryn, Barbara Wolska, Magdalena Partyka).

------Istotną kwestią podjętą na seminaryjnych obradach było też zagadnienie warsztatowych możliwości i umiejętności poety, co łączy się z obserwacją frekwencji leksyki nastręczającej onomastycznych wątpliwości i może prowadzić do nowatorskiego odczytania znanych i wielokrotnie interpretowanych tekstów (Roman Doktór). Referenci omówili także wpisane w utwory Karpińskiego relacje nadawczo-odbiorcze, sposoby kształtowania wypowiedzi mające na celu zatrzymanie uwagi czytelnika i pobudzenie jego emocjonalnej aktywności (Aleksandra Norkowska). W trakcie obrad zaprezentowano również intertekstualne odczytania wierszy, dla których istotne było wskazanie źródeł inspiracji poetyckich wypowiedzi, a także funkcji konkretnych zapożyczeń, które odzwierciedlają jednolitość systemu wartości i przyjętych przez poetę poglądów moralnych (Magdalena Bober-Jankowska).

------Materiały przedstawione na seminarium stworzyły interesującą panoramę literackich zainteresowań i umiejętności Karpińskiego zarówno jako poety, jak i prozaika. Spotkanie pozwoliło dostrzec nowe tropy i wątki w jego twórczości. Szczególnie cenne okazało się podjęcie badań nad prozą tego autora. Udział w naukowym spotkaniu aż czterech pokoleń badaczy zajmujących się zarówno oświeceniem jak i wiekiem XIX umożliwił nowe konfrontacje i wspólne odczytywanie całości dorobku jednego z najwybitniejszych poetów swego czasu.