ZNACZENIE PROJEKTU

-----Realizacja zespołowego projektu badawczego jest ważna z kilku względów:
-----W polskim literaturoznawstwie (i dawnym, i współczesnym) brakuje szczegółowych, wnikliwych analiz i interpretacji poszczególnych utworów Krasickiego, Naruszewicza, Karpińskiego oraz Trembeckiego, a właśnie takie odczytania, prowadzone w wielopokoleniowym gronie badaczy wieku XVIII i XIX, wsparte (co niezwykle istotne) konsultacjami oraz pomocniczymi wskazaniami znawców epoki, szczególnie twórczości wymienionych literatów, gwarantują nie tylko opracowanie i publikację wartościowych rozpraw naukowych, ale także uzyskanie obszernego, cennego materiału, który będzie inspiracją do pogłębionych studiów nad dorobkiem tych literatów.
-----Krasicki, Naruszewicz, Trembecki i Karpiński to najwybitniejsi pisarze polscy XVIII wieku, a zbiorowe "czytanie" ich utworów pozwoli na znaczące poszerzenie interpretacyjnych kontekstów ich twórczego dorobku.
-----Jest to pierwszy długofalowy, zespołowy projekt "czytania poetów oświeceniowych" podjęty na tak szeroką skalę, przy akcesie sześćdziesięciu badaczy literatury i kultury XVIII wieku (najstarszego, średniego i najmłodszego pokolenia) z niemal wszystkich krajowych ośrodków akademickich oraz ważnych instytucji naukowych, z udziałem znanego slawisty szwajcarskiego. Odosobnioną inicjatywą było podjęte w roku 1997, trzy lata później sfinalizowane drukiem zbiorowego tomu, "czytanie" utworów Naruszewicza, które objęło kilkanaście tekstów tego poety (Czytanie Naruszewicza. Interpretacje, pod red. T. Chachulskiego, Wrocław 2000, ss. 270). Potrzeba podjęcia regularnego, cyklicznego "czytania" poetów polskiego oświecenia została zgłoszona, zaakceptowana i wstępnie zaplanowana na konferencji poświęconej "czytaniu" utworów Franciszka Dionizego Kniaźnina (Zakopane 2010), w czasie której lekturze poddane zostało ponad trzydzieści tekstów tego autora. Wysokie (także w aspekcie artystycznym) walory edytorskie monograficznego tomu: Czytanie Kniaźnina, pod red. B. Mazurkowej i T. Chachulskiego, Warszawa, Wydawnictwo IBL PAN 2010, ss. 512, stanowią wzorcowe rozwiązania, które przyjęte zostaną w kolejnych tomach monograficznych, zawierających naukowe efekty "czytania" następnych poetów XVIII wieku w serii wydawniczej "Czytanie Poetów Polskiego Oświecenia" (Wydawnictwo IBL PAN). Realizacji obecnego projektu podjęli się najwybitniejsi znawcy literatury i kultury Oświecenia, co gwarantuje wysoki poziom planowanych badań oraz wysoką rangę naukową uzyskanych efektów.
-----Wnikliwe pochylenie się nad pojedynczymi utworami czterech wymienionych pisarzy przez sześć-dziesięciu badaczy i uwzględnienie nowych, oryginalnych perspektyw interpretacyjnych w sposób zasadniczy poszerzy współczesną wiedzę o powiązaniach pisarskiego dorobku Krasickiego, Naruszewicza, Trembeckiego i Karpińskiego z rodzimym i europejskim (antycznym i nowożytnym) kontekstem literackim oraz kulturowym, a także w znaczącym stopniu naświetli ich oryginalne osiągnięcia artystyczne w zmaganiach z silnie oddziałującym wpływem tradycji literackiej.
-----Jednym z założeń projektu jest skupienie badawczej uwagi na pomijanych dotychczas w literaturze przedmiotu, a zatem mało znanych, niesłusznie deprecjonowanych czy nawet zapomnianych utworach czterech wybitnych poetów oświeceniowych, a tym samym zrewidowanie ocen zawartych w stanie badań i wydatne wzbogacenie współczesnej wiedzy o całokształcie dorobku tych znakomitych autorów.
-----Całość przedsięwzięcia ma znaczenie historycznoliterackie, ale także edytorskie i kulturotwórcze. Projekt przewiduje nie tylko badania nad wybranymi tekstami oświeceniowych poetów, ale także publikację czterech obszernych, monograficznych tomów - każdy poświęcony "czytaniu" jednego pisarza. Umieszczenie przed rozprawami omawianych w nich tekstów jest również formą przywracania tych utworów do współczesnego obiegu czytelniczego. Ponadto zorganizowanie z udziałem tak licznego gremium czterech warsztatowych seminariów w miejscach związanych z biografią wskazanych w projekcie pisarzy oświeceniowych o twórcza, a przy tym spektakularna forma podtrzymywania i ożywiania pamięci o wybitnych postaciach rodzimych dziejów i polskiej kultury.
-----Kolejne "czytania" niewątpliwie przyniosą wzrost zainteresowania twórczością czterech pisarzy, ożywią badania nad liryką polskiego oświecenia, zintensyfikują badania literaturoznawcze, pozwolą na wprowadzenie do "odczytań" dotychczasowych kontekstów wierszy tych poetów także wątków związanych z innymi tekstami kultury, najpewniej pozwolą także odnaleźć od dawna poszukiwane wzorce obce, co z kolei pokaże rzeczywisty "europejski" wymiar pisarstwa oświeceniowego, mocno zakorzenionego w literaturze francuskiej, ale także niemieckojęzycznej czy angielskiej.
-----Przewidziane w projekcie opracowanie stu czterdziestu "małych monografii" tekstów Krasickiego, Naruszewicza, Trembeckiego i Karpińskiego stanie się cenną merytorycznie i materiałowo podstawą nowych, odkrywczych monografii ich pisarskiej spuścizny, będącej ważną, niezbywalną częścią narodowej kultury.
-----Realizacja długofalowego, zespołowego projektu, którego wymierne efekty naukowe publikowane będą w serii wydawniczej wysoko cenionego Wydawnictwa IBL PAN w Warszawie, stwarza możliwość zaangażowania oraz integracji znaczącej części wielopokoleniowego środowiska polskich badaczy wieku XVIII i XIX we wspólnym, wieloetapowym przedsięwzięciu inspirującym do twórczych poszukiwań i studiów. Udział w projekcie młodych badaczy, wprowadzanych w ten sposób w tradycję historycznoliterackich studiów nad epoką, gwarantuje ciągłość tych badań. Daje też szansę na wprowadzenie do studiów nad dorobkiem pisarzy oświeceniowych nowych, świeżych, odkrywczych perspektyw. Z kolei uczestnictwo doświadczonych, wybitnych uczonych zapewnia początkującym - merytoryczną oraz warsztatową opiekę.