STAN WIEDZY W ZAKRESIE TEMATU BADAŃ

-----Stanisław Trembecki to w powszechnej opinii badaczy, krytyków i poetów różnych wieków jeden z najwybitniejszych poetów klasycystycznych w dziejach literatury polskiej. Adam Mickiewicz uważał go za suwerennego władcę polszczyzny i swego poetyckiego patrona. Admirację dlań zachował do końca życia, w Prelekcjach paryskich: "Pisarz najbieglejszy i najbardziej skończony, jaki kiedykolwiek był w Słowiańszczyźnie [...] był prawdziwym Grekiem z czasów Peryklesa albo łacinnikiem z epoki Augusta, Słowianie z jego dzieł mogą mieć dokładne wyobrażenie o stylu starożytnych". W kontekście tych słów romantycznego poety i wykładowcy, a także podobnych w wymowie i tonie opinii najwybitniejszych znawców literatury, nawet obcych Trembeckiemu światopoglądowo, jak Stanisław Tarnowski, Juliusz Kleiner czy Wacław Borowy, szczególne zdziwienie może budzić fakt, że do tej pory nie poświęcono mu żadnej konferencji naukowej, zbiorowej czy monograficznej publikacji autorskiej o charakterze analityczno-interpretacyjnym, obejmującej cały dorobek tego pisarza. Kwestią przyszłości nadal pozostają rozstrzygnięcia dotyczące atrybucji bardzo wielu utworów mylnie mu przypisywanych. W świetle najnowszych ustaleń alarmujący jest fakt, że około 30% tekstów zamieszczonych w jedynej współczesnej, zrealizowanej przed ponad półwieczem, krytycznej, przygotowanej przez Jana Kotta, edycji Pism wszystkich tego literata (t. 1-2, 1953), nie jest jego autorstwa. Mylnie przypisał mu także wielu tekstów J. W. Gomulicki w edycji Poezji wybranych (1978). Ustalenia wymaga zatem przede wszystkim kanon dziel tego autora. Rozpoznane utwory wybitnego poety drugiej połowy XVIII wieku, rażąco jednak "zaniedbanego" we współczesnych badaniach historycznoliterackich, w sposób znaczący i trwały oddziałały na rozwój i dzieje rodzimej poezji, i to nie tylko okolicznościowej, pochwalnej czy politycznej, ale także liryki osobistej, a zwłaszcza w jej obrębie - techniki poetyckiej deskrypcji. Także teksty o autorstwie niepewnym wymagają gruntownego oglądu przez wybitnych znawców i badaczy literatury okresu oświecenia zarówno w celu uzyskania merytorycznych przesłanek pozwalających na dokonanie definitywnych rozstrzygnięć w sprawie autorstwa utworów, jak i w celu bliższych rozpoznań w odniesieniu do pisarskiego warsztatu Trembeckiego - jego twórczych inspiracji, nawiązań i zależności, ale także oryginalności stosowanych rozwiązań. Na realizację tych ważnych zamierzeń szansę daje projekt "czytania" Trembeckiego wraz z trzema innymi, wybitnymi poetami polskiego oświecenia.