STAN WIEDZY W ZAKRESIE TEMATU BADAŃ

-----Już w XIX wieku Piotr Chmielowski we wstępie do Wyboru poezji z dołączeniem kilku pism prozą oraz listów Adama Naruszewicza (Warszawa 1882) podkreślał potrzebę nowego spojrzenia na dorobek stanisławowskiego poety i tłumaczył przyczyny jednostronnej oceny jego wierszy. Mimo upływu czasu także w drugiej połowie następnego stulecia wielokrotnie znawcy naszej rodzimej literatury sygnalizowali konieczność ponownego zbadania, wnikliwej analizy oraz interpretacji i reinterpretacji zróżnicowanej tematycznie, stylowo oraz gatunkowo spuścizny pisarskiej Naruszewicza, który cieszy się przede wszystkim opinią zasłużonego satyryka, podczas gdy większość jego twórczości stanowią liryki. Na te problemy zwrócił uwagę, m.in. Czesław Zgorzelski (w obszernym studium Naruszewicz - poeta, 1953), Juliusz Wiktor Gomulicki (we wstępie do Liryków wybranych, opatrzonym znamiennym tytułem: Krzywda Naruszewicza, 1964), Julian Platt (w książce o sielankach Naruszewicza - 1967, w rozprawach o poecie i redaktorze "Zabaw Przyjemnych i Pożytecznych" - 1996). Choć ukazały się liczne publikacje poświęcone wybranym aspektom poetyckiego warsztatu tego twórcy (także prace Aliny Aleksandrowicz, Stanisława Grzeszczuka, Barbary Wolskiej, Teresy Kostkiewiczowej, Marcina Cieńskiego, Bożeny Mazurkowej), to kwestią przyszłości nadal pozostaje nowoczesna, wieloaspektowa synteza jego pisarskiego dzieła. Gruntownego rozpoznania wymaga stosunkowo mało znana, choć bogata poezja polityczna, którą niestrudzony rzecznik królewskiego obozu reform wpływał na świadomość narodu I Rzeczypospolitej. Nowego, świeżego spojrzenia domaga się również poezja pochwalna i panegiryczna Naruszewicza, wiersze okazjonalno-towarzyskie - pisarskie obszary świadczące o wzbogacanej ciągłości pokoleniowej twórców narodowej kultury, o świadomym budowania przez poetę pomostów między epokami w sposób jednostronny przeciwstawianymi w "wieku rozumu". Na dokładne zbadanie zasługuje też artystyczna różnorodność jego wierszy, mających cechy klasycyzmu (renesansowego i oświeceniowego), baroku, rokoka i sentymentalizmu. Zespołowe "czytanie" utworów Naruszewicza umożliwi przybliżenie wskazanych problemów, a także bliższą obserwację genologicznej różnorodności jego warsztatu pisarskiego, związków z tradycjami literatury starożytnej (greckiej i rzymskiej) oraz preferowanej metody adaptacji i przekładu jako programowego doskonalenia narodowego języka. Utwory tego wszechstronnego twórcy u progu XXI wieku powinny zostać na nowo "odczytane", a - co za tym idzie - ich dotychczasowe omówienia, posiadające "długie trwanie" w świadomości odbiorców narodowej literatury, powinny być skorygowane, zarówno w świetle współczesnych badań humanistycznych, jak i kilku nowoczesnych edycji o charakterze krytycznym.